در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی، موزه فرش ایران با تعدادی قالی و گلیم تأسیس و افتتاح شد تا به منظور گسترش، احیا و تأمین منبع پژوهشی جهت تحقیق در زمینه تاریخی و تحولات کیفی هنر قالیبافی و گلیمبافی خدمت کند. این موزه توانست برای اولین بار به نمایش و بررسی سیر و تحول تاریخی این هنرها در ایران بپردازد. ساختمان موزه فرش ایران با معماری چشمگیری طراحی شده است که به شکلی شبیه به دستگاه دار قالی ظاهر میشود و دارای دو تالار نمایش به مساحت ۳۴۰۰ متر مربع است. تالار طبقه همکف به نمایشگاه دائمی اختصاص دارد و تالار طبقه دوم نیز برای برگزاری نمایشگاههای موقت طراحی شده است. در محوطه موزه، طرح یک نمازخانه وجود دارد که به تعبیری، سادهترین و خالصترین فرم مساجد را نمایش میدهد.
مجموعه آثار موزه از منابع مختلف تهیه شده است. این منابع شامل خریدهای از بازارهای داخلی و بینالمللی و همچنین گردآوری از موزهها و کاخهای موزه گلستان میشود. این مجموعه شامل ارزشمندترین نمونههای قالی ایران از دوره دهم هجری قمری تا دوره معاصر است که امروزه نیز به عنوان منابع غنی تحقیقاتی محسوب میشود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با انتقال قالیهای نفیس از کاخهای سعدآباد و سازمانها و ارگانهای دولتی به موزه، این مجموعه بیشترین توانایی را برای بهبود و افزایش ثروت خود یافت.
برخی از شاهکارهای قالی بافی از مراکز مهم این هنر از جمله تبریز، اصفهان، کاشان، خراسان، کرمان، کردستان و مناطق عشایری در تالار همکف موزه به نمایش گذاشته شدهاند. بخشهای مختلف موزه شامل موارد زیر هستند:
۱. موزه داری: این بخش به عنوان یکی از پرتحرکترین بخشهای موزه محسوب میشود که در آن فعالیتهایی نظیر مستندسازی آثار، تهیه کاتالوگ، بروشور، برنامهریزی نمایشگاهها و هدایت بازدیدکنندگان انجام میشود.
۲. کارگاه مرمت: این بخش در حفظ و نگهداری آثار آسیبدیده و پیشگیری از هرگونه صدمه احتمالی نقش دارد. متخصصان این بخش در حفظ و نگهداری آثار هنری بسیار کوشا هستند.
۳. کتابخانه: کتابخانه موزه حدود ۷۰۰۰ عنوان کتاب در زمینههای متفاوت از قبیل فرش، ه